Als je samenwerkt met andere culturen kom je nog weleens voor verrassingen te staan: de Chinees zegt niet eerlijk waar het op staat, in België zegt men ‘ja’ terwijl men ‘nee’ bedoelt, de Indiër lijkt zijn belofte niet na te komen. Intercultureel samenwerken leidt regelmatig tot onbegrip, misverstanden en ergernissen.
Culturele bewustwording
Iedereen handelt vanuit zijn eigen referentiekader: een kader dat wordt bepaald door de culturele waarden die we op jonge leeftijd meekrijgen. Die culturele standpunten worden zo vanzelfsprekend dat we ons daar graag aan vasthouden. Dat voelt veilig en vertrouwd. Tegelijkertijd oordelen we gemakkelijk over alles wat anders is.
Er wordt vaak gezegd: “Om verschillende culturen beter te kunnen begrijpen, moeten we ons verdiepen in de ander, bijvoorbeeld door boeken te lezen en cursussen te volgen.”
Met kennis alleen redden we dat helaas niet. Als we samenwerken met verschillende culturen kunnen we ons weliswaar verdiepen in bepaalde symbolen en rituelen van de ander, maar dat wil nog niet zeggen dat we de achterliggende waarden kunnen herkennen. Laat staan kunnen aanvoelen. Daar is meer voor nodig, namelijk culturele bewustwording. Ik draai het daarom liever om: “Om andere culturen te kunnen begrijpen moeten we ons eerst bewust zijn van onze eigen cultuur!”
De vraag is: hoe doe je dat, cultureel bewust worden?
Spiegel
Die bewustwording kun je bijvoorbeeld ontwikkelen door mensen uit andere culturen te vragen wat hen opvalt aan jouw cultuur. Belangrijk daarbij is dat er wederzijds vertrouwen is en dat mensen zich veilig genoeg voelen om waarnemingen en ervaringen te kunnen delen.
Die culturele spiegel is confronterend, maar ook leerzaam en hilarisch. Je leert inzien hoe jouw culturele gedrag overkomt op anderen. Door je eigen aannames en waarheden te onderzoeken en ter discussie te durven stellen ontstaat er ruimte voor andere ideeën, andere meningen, andere waarheden en andere routines.
Perceptie
Cultuur gaat over perceptie. We zien wat we willen zien, maar zien niet altijd wat de ander ziet. Met als gevolg dat we woorden, symbolen, gebaren, houding en gedrag van de mensen uit andere culturen vaak verkeerd interpreteren. Zo staan Nederlanders bijvoorbeeld bekend om hun directheid. We zeggen wat we bedoelen en bedoelen wat we zeggen: ja is ja en nee is echt nee. Belgen zijn daarentegen over het algemeen veel indirecter. Als een Belg ‘ja’ zegt wil dat niet zeggen dat hij daadwerkelijk gaat doen wat je hem vraagt. Hij kan ook bedoelen: “Ja, ik heb je gehoord.” Voor de Nederlander en de Belg is het woord ‘ja’ hetzelfde, het verschil zit hem in de betekenis ervan. Dankzij culturele bewustwording, in combinatie met kennis, kunnen we dit soort verschillen makkelijker herkennen, accepteren en overbruggen.
Culturele bewustwording ontstaat dus in dialoog, met elkaar. Dat is niet altijd makkelijk en het kost veel tijd en moeite, maar het levert je – als mens en organisatie – uiteindelijk veel op: meer mensenkennis, meer begrip, meer flexibiliteit, meer creativiteit, meer avontuur en meer succes!
Bent u lid van de Bedrijfskring Zeewolde en heeft u een interessante blog? Stuur deze dan naar ons bestuurssecretariaat. Wie weet publiceren wij uw blog op de website en in onze nieuwsbrief.
Saskia Maarse is intercultureel spreker en auteur. Ze geeft lezingen en workshops over de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen. Tevens is ze auteur van ‘Tutti frutti’ en ‘Onder de zeespiegel – samenwerken en samen leven met Nederlanders’
Meer informatie op de website van Saskia Maarse
